GÜNDEM

2001 yılında birçok üründe önemli ölçüde üretim düşüşü bekleniyor.

Dünya emtia ticareti canlı bir yılı geride bıraktı. Ancak yeni yılda aynı canlılığın yaşanmayacağı endişesinin, piyasalarda belirsizliğe yol açtığı belirtiliyor. 2001 yılında birçok üründe önemli ölçüde üretim düşüşü bekleniyor. Kahve ve kakaoda ise özel bir durum yaşanıyor. Çünkü bu iki üründe hem üretici, hem de tüketici ülkelerin elinde stoklar birikmiş durumda.

2000'de ham petrol fiyatlarındaki artışlar ve iklim koşullarındaki anormallikler, dünya ekonomisi performansını olumsuz yönde etkiledi. Bu durum yıl boyunca emtia fiyatlarında ani iniş ve çıkışların yaşanmasına neden olurken, gelişmelerin piyasalarda belirsizliği artırdığı kaydedildi. 2001 yılı içinde birçok üründe kaydadeğer derecede arz açığı meydana geleceği tahmin ediliyor.

Dünya emtia ticareti canlı bir yılı geride bıraktı. Ancak yeni yılda aynı canlılığın yaşanmayacağı endişesinin, piyasalarda belirsizliğe yol açtığı belirtiliyor. 2001 yılında birçok üründe önemli ölçüde üretim düşüşü bekleniyor. Kahve ve kakaoda ise özel bir durum yaşanıyor. Çünkü bu iki üründe hem üretici, hem de tüketici ülkelerin elinde stoklar birikmiş durumda.
2001 yılında ABD ekonomisinin yavaşlayacağı ve buna bağlı olarak Avrupa ekonomisinin de olumsuz etkileneceği yolundaki öngörüler dünya emtia ticaretindeki belirsizliği arttırıyor.
2000'de ham petrol fiyatlarındaki artışlar ve iklim koşullarındaki anormallikler, dünya ekonomisi performansını olumsuz yönde etkiledi. Bu durum yıl boyunca emtia fiyatlarında ani iniş ve çıkışların yaşanmasına neden olurken, gelişmelerin piyasalarda belirsizliği artırdığı kaydedildi. 2001 yılı içinde birçok üründe kaydadeğer derecede arz açığı meydana geleceği tahmin ediliyor.
Özellikle Türkiye'de 2001'de büyümenin negatife döneceği, işsizliğin ve iflasların artacağı öngörülürken, maliyetlerini piyasa fiyatının altına çekerek rekabet gücünü artıramayan firmaların eleneceği tahmin ediliyor. Reel sektörü 2001 yılında ciddi zorlukların beklediği kaydediliyor. 2001'in her kesim için zor geçmesi beklenirken, özellikle sermaye yapıları zayıf olmaları nedeniyle KOBİ'lerin ciddi sıkıntılarla karşılaşabileceklerine dikkat çekiliyor. Dünyada emtia hareketlerinin 2000 yılı seyri ve 2001 beklentileri şöyle:

Buğday ve tahıl fiyatlarında ibre yukarı doğru

Birleşmiş Milletler'e bağlı Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) hesaplamalarına göre, dünya toplam tahıl üretiminin 2000-2001 döneminde geçen yıla oranla yüzde 1,7 oranında bir azalmayla 1 milyar 848 milyon ton olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Buğday üretimi de tahminen, geçen yıla oranla yüzde 1,4 azalarak 582.2 milyon tona gerileyecek. Piyasada talebin arzı aşacağı ve bunun da fiyatları artıracağı belirtildi.
İngiliz The Economist Intelligence Unit (EIU) uzmanlarının hazırladığı raporda, buğdayda arz-talep dengesizliğine ve stokların halen hızla azalmakta oluşuna dikkat çekilerek, stokların bu tempoyla dünya gıda güvenliği açısından kritik eşik olarak sayılan 32 milyon tonun altına ineceği ifade edildi. Bu nedenlerle buğday fiyatlarının 2001 yılının ilk yarısında artacağı kaydedildi. Sektörde kötümser üretim tahminleri yapıp fiyatların yükseleceğini öngörmenin, yaygın bir uygulama olduğu da belirtiliyor.
FAO verilerine göre, arpa, mısır, yulaf, çavdar gibi ürünlerde de toplamda yüzde 1,5'lik bir gerilemeyle 870 milyon ton ürün alındı. Üretimde gerileme en çok yüzde 2,3'le pirinçte kendini gösterdi ve bu yıl pirinç üretimi 396 milyon ton oldu. Dünya tahıl ürünleri ticaretinin ise 2000-2001 döneminde 238 milyon tonu bulacağı tahmin edildi. Özellikle buğday dışı tahıl ürünlerinde ve pirinçte talebin arttığı gözlemlendi. Üretimin olumsuz etkilenmesi sonucunda 2001 fiyatların artacağı öngörüsünde bulunuldu.

Şeker üretimi azalacak

Olağan dışı kötü hava koşullarının olumsuz etkilediği bir tarım ürünü de şeker. Aşırı soğuklar, hatta don özellikle Brezilya'da 2001 yılı içinde elde edilecek ürünü olumsuz etkiledi. Bu yüzden 2000 yılında dünyada şeker fiyatları hayli hareketli bir çizgide seyretti. Eylül 1999-Eylül 2000 döneminde talebin üzerinde gerçekleşen arzın, 2001 yılında hayli azalacağı tahmin ediliyor. EIU'in hazırladığı bir rapora göre, dünya şeker tüketimi 2001 döneminde yüzde 2,3 artışla 133 milyon ton olacak. Üretimin ise aynı dönemde gerileyerek, ancak 128,7 milyon ton düzeyinde kalacağı ve bunun da önümüzdeki yıl şeker fiyatların artmasına neden olacağı önü sürüldü.

Kahve fiyatları düşüyor

Kahve üretiminde kötü iklim koşullarına rağmen inanılmaz bir bolluk yaşanıyor. Arz, talebin çok üzerinde ve o yüzden kahve fiyatları son 30 yılın en düşük düzeyinde seyrediyor. Talebin hayli üzerindeki üretimden ayrı olarak dağ gibi stoklar da fiyatları düşürücü bir rol oynuyor. 2001 yılında üretici ülkeler ihracatlarını gönüllü olarak kısarak fiyatların yukarı doğru kıpırdamasına çalışsalar bile (ki bu konuda henüz bir türlü uzlaşamadılar) fiyatların yine de düşük düzeylerde kalması güçlü olasılık olarak görülüyor.

Kakao tüketimi çok az

Kakaoda durum, kahveden de farklı değil. Bu üründe stoklar şişkin ve kakao üretimi talebin üzerinde seyrediyor. 1999 yılında 2 milyon 767 bin tonun üstünde gerçekleşen kakao üretiminin 2000 yılında 3 milyon tonu aştığı tahmin ediliyor. Bu yüzden arz ve talep arasında arz lehine çok büyük bir dengesizlik oluştu ve fiyatlar başaşağı gitti. Buna karşılık 2001 yılı kakao üretiminin bu yılkinden düşük çıkması bekleniyor. Üretici ülkelerin de gönüllü olarak pazara mal vermeyi kısacakları öngörülüyor. Bu iki etkenden ötürü 2001 yılında kakao fiyatlarında belli bir artış beklenmekle birlikte tonu 600 doların hayli altında bir grafik çizeceği görüşü piyasalara egemen.

Pamukta rekolte sıkıntısı

Pamuk üretiminde dünyanın önde gelen üreticileri arasında yer alan ABD ve Çin'de bu yıl rekoltenin düşmesi 2001 yılı pamuk fiyatlarında artış olacağı tahminlerine yol açıyor. Talebin arzdan daha hızlı arttığı da bir gerçek. 1999-2000 yılında dünya pamuk üretimi 19 milyon 139 bin ton olarak gerçekleşti. 2000-2001 döneminde 18 milyon 996 bin tona düşeceği tahmin ediliyor. ABD Tarım Bakanlığı'nın en son verilerine göre dünya pamuk stokları sanılanın üzerinde çıktı. Bu yüzden yılın son günlerinde pamuk fiyatları bir miktar indi. 2001 yılında olağandışı gelişmeler olmadığı taktirde fiyatların daha ziyade yatay bir seyir izlemesi bekleniyor.

Türkiye'de 2001 korkusu

Enflasyonu düşürme hedefine yönelik olarak katı bir mali program izleyen Türkiye'de 2000 yılının son iki ayına dek sanayi üretimi belirgin bir şekilde arttı. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranları her geçen ay düzenli olarak yükseldi. Tarım ise genelde hava koşullarının kurbanı oldu. Kasım ayından itibaren bankacılık sektöründe baş gösteren ciddi mali kriz hızla reel sektörü de etkilemeye başlayınca özellikle sanayicileri ve tüketicileri 2001'in, 2000 yılını aratacağı korkusu sardı.

Buğdayda rekolte ve kalite düştü

Havaların anormal gitmesi, özellikle de aşırı sıcaklar ve kuraklık birçok tarım ürününde üretim düşüşlerinin yanısıra kalitede de gerilemeye yolaçtı. En olumsuz etkilenen ürünlerin başında buğday geliyor. Özellikle ekmeklik buğday kalitesi hayli bozuldu ve ithal artışını gündeme getirdi. Piyasa çevreleri bu durumda 2001 yılında ekmeklerin kalitesinin bozulması veya ciddi fiyat artışı seçeneklerinin kendini dayattığını belirtiyorlar.
Sebze ve meyve üretimini de olumsuz etkileyen kuraklık ayçiçeği, pamuk gibi sanayide kullanılan ürünlerde de üretimi düşürdü. Buna karşılık bazı ürünlerde hava koşulları çok uygun gitti ve rekoltede rekorlar kırıldı.

Zeytin ve zeytinyağı yüz güldürdü

Buna karşılık bazı tarımsal ürünlerde de üretim patlaması yaşandı. Bunların başında zeytin ve ona bağlı olarak zeytinyağı geliyor. Türkiye genelinde geçen yıl sadece 54 bin ton olan zeytinyağı üretimi 2000 yılında 201 bin tonu geçti. Zeytin rekoltesinin bol olmasının yanısıra olağanüstü kaliteli olması da zeytinyağının tamamına yakının çok düşük asitli olması sonucunu doğurdu.

Fındık üreticisi memnun

Kötü hava koşullarından ötürü fındık rekoltesi düşmesine rağmen fiyatlardan ötürü yüzü gülenlerden biri de fındık üreticileri oldu. Fiskobirlik'in peşin ödeme yaptığı fındıkta 400 bin ton rekolte alındı. Daha önemlisi fındığın ihraç fiyatı 300 doların üstüne çıktı.

Antepfıstığı’nda ihracat düştü

Antepfıstığında çiftçinin yüzü rekolteden yana güldü ama ihracat geçen yıla kıyasla yüzde 70'in üzerinde geriledi. İç piyasada da fiyatlar yüzde 150'nin üzerinde arttı.

Kayısı üretiminde rekor

Kayısı üretiminde son 40 yılın rekoru kırıldı. Kış mevsiminde havaların sıcak seyretmesi üretimi arttırdı. 1999 yılında 40 bin ton olan kayısı üretimi 2000'de 110 bin tona yükseldi.

Pamukta rekolte sıkıntısı

Ege ve Çukurova bölgesinde pamuk üretimi 1999'a kıyasla düştü, buna karşılık GAP bölgesinde bir miktar artış var, ancak sonuçta geçen yıl Türkiye'nin bütününde 791 bin 298 ton olan olan üretimin, bu yıl henüz kesin rakamlar belirlenmedi ama 740 bin dolaylarında olacağı tahmin ediliyor.

BU HABERLE İLGİLİ DİĞER GELİŞMELER

Haber listemize üye olup tarım sektöründeki haberlere, geliştirici herkese açık tartışma platfomlarına katılabilirsiniz.
.

	Mail adresinizi sol aşağıya yazın ve "Listeye Gir" butonuna tıklayın.
	Karşınıza gelecek sayfadaki formu eksiksiz doldurun.

GÜNDEM

>> Tarımın Kalbi İstanbul'da Attı

>> 2001, Üretimde düşüş yılı

>> Tekelleşme Olmayacak

>> Türkiye, tarımda büyük
>> potansiyel

ANA SAYFAYA DÖN