BESLENME

Tijen İNALTONG

Yaz Gelirken

Beş Element Teorisine göre yaz mevsimsel döngünün en geniş dönemidir ve 'ateş' elementi ile tanımlanır. Yaz, maksimum aktivite düzeyine ulaşmış ve artık düşüşe geçmek üzere olan fonksiyonları temsil eder. Baharda hissettiğimiz canlanma ve heyecan yerini daha dingin, bazen de biraz miskin devinimlere bıraktı, bırakacak. Ve belki buz gibi bir bardak su bile söndüremeyecek içimizdeki alevi.
Ateş elementinin organları kalp ve ince bağırsaklar, ateşle özdeş tatlar 'keskin' ve 'acı' tatlardır. Ateş elementi, yaşamımızda sıcaklık, renk ve tutkuları yaratır; ateş olmadığında duygusal sıcaklığımızı da yitiririz. Ancak fazla ısı kalbe zararlıdır. Sıcak havalardan rahatsız olan kişilerde kalp rahatsızlığı olabilir. Eklem yerlerinin sıcak ve ağrılı olması, ateş ve susuzluk, kalp yanması ve vücudu sıcak basması ateşin vücudumuzda nerelerde yerleştiğini gösterir.Yaz aylarında vücut ısımız yüzeye çıkıp bizi serin ve canlı tutmaya çalışır. Fazla ateş (sıcaklık) sıcak havalarda serinletici ve hafif yiyeceklerle dengelenebilir. Yaz, aynı zamanda yılın geri kalan kısmı için enerji yaratma ve bu enerjiyi depolama zamanıdır. Enerji düzeyimizin düşük olması böbrek enerjisinin düşük olduğu anlamına gelir ve bu da kış aylarında yeterince dinlenmediğimiz içindir. Böyle bir durum söz konusuysa kendinize dikkat etmeniz gerek, yoksa kış aylarında soğuk algınlıklarından kurtulamazsınız.
Yaz mevsiminin tadı keskin, acı tatlardır. Bu tatların yükselmiş kalp ısısını dengelediğine inanılır. Ayrıca bu tatlar yılların kalp ve dolaşım sistemi üzerinde bıraktığı tortuları da temizler. Yazın özellikle kan miktarını ve kalitesini arttıran yiyecekler (çünkü kansızlık vücutta birçok dengesizliğe neden olur, beyin, diğer yaşamsal organlar ve kaslar kansızlıkta işlevlerini yerine getiremezler) yemek gerekir. Örneğin siyah üzüm, kayısı, barbunya, maydanoz, yeşil yapraklı bitkiler, tam pirinç ve buğday.
Çin Tıbbı'na göre kalp, ruhun ve zihnin yöneticisidir. Bu dönemde sakin ve güçlü bir zihin için sakinleştirici şeyler yemek gerek ki bu etkiyi limon, pirinç, yulaf, buğday ve özellikle kalsiyum, magnezyum ve silikon içeren besinler (maydanoz, dereotu, nane, semizotu gibi), badem, susam, ayçiçeği ve kabak çekirdeği, kuru incir, kuru baklagiller, kuru kayısı, şeftali, muz, hurma, avokado, kuru üzüm, bezelye, marul, çilek, elma, havuç, salatalık, karpuz gibi meyve ve sebzeler gösterebilir. Bağırsakların iyi çalışması ve bakterilerden korunması için yoğurt çok yararlıdır. Çünkü yoğurttaki bakteriler bağırsaklarda fazla rafine gıda (ve aşırı ilaç-özellikle de antibiyotik-kullanımı) tüketiminden dolayı azalan iyi huylu bakterilerin artmasına yardımcı olur.
Yaz aylarında sağlıklı olabilmek için önerilen ot ve baharatlar ise şöyle: papatya ve nane çayları (ısı giderici ve sakinleştirici), dereotu, mercanköşk, kekik (sakinleştirici), fesleğen (sakinleştirici ve konsantrasyon arttırıcı), sarımsak (kalp ve dolaşım sistemi için), az miktarda kırmızı biber (kalp ve sindirim sistemi için).
Kabul etmeliyiz ki endüstrileşmiş toplumlarda eski dönemlere göre çok daha fazla protein, yağ ve et tüketiliyor. Bu tür bir diyetten dolayı vücutta oluşan aşırı ısıdan kurtulmak için buzlu içeceklere ve soğuk yiyeceklere sarılıyoruz. Fakat uzun dönemde vücudumuz bu beslenme tarzından zarar görüyor. Eğer iç organlarımızın da dış görünüşümüz kadar temiz ve sağlıklı olmasını istiyorsak yaz aylarında soframızda buzlu içecek veya soğuk yiyecekler yerine sebze, meyve ve salata gibi serinletici yiyeceklere yer vermeliyiz.

Yoğurtlu Domates Çorbası (soğuk)

1 rendelenmiş salatalık
1 doğranmış taze soğan
1 diş dövülmüş sarımsak
1 çorba kaşığı doğranmış dereotu
4 su bardağı domates suyu
1 su bardağı yoğurt
1 doğranmış dolmalık biber
4-5 ince dilimlenmiş çiğ mantar
deniz tuzu ve karabiber

Yoğurda domates suyunu azar azar ilave
ederek çırpma teliyle iyice çırpın. İçine diğer
malzemeleri koyun, iyice karıştırın ve ister
sade isterseniz fırınlanmış küçük ekmek
parçaları ile servisini yapın. (4-6 kişilik)

Çökelek Salatası

250 gr. çökelek peyniri
2 kuşbaşı doğranmış domates
2 ince kıyılmış çarliston biber
1 ince kıyılmış soğan
2 diş doğranmış sarımsak
2 çorba kaşığı zeytinyağı
1 çorba kaşığı doğranmış maydanoz ve
dereotu karışımı
deniz tuzu, karabiber, kırmızı biber
1 çay kaşığı çörek otu

Tavada yağı ısıtıp soğan, sarımsak ve biberi 5
dakika kavurun. Ocaktan alıp diğer
malzemeyle karıştırın. Dilerseniz uzun bir
Pazar kahvaltısında, dilerseniz hafif bir öğle
yemeğinde yiyin. Bu salataya etli kırmızı biber
de çok yakışır. (2-4 kişilik)