SEKTÖREL
 
 

Navel ( Göbekli ) Portakallar

Navel portakal meyveleri, meyvenin çiçek ucu burnunda ikinci bir meyvenin (göbek adı verilen kısım) varlığı nedeniyle diğer bir çok turunçgil çeşidinden farklıdır. Ancak morfolojisi ve yaprak karakteristikleri diğer portakal çeşitlerinki ile aynıdır. Pek çok navel çeşidinin meyveleri tam polen sterilitesi ve kısmi ovül sterilitesi nedeniyle çekirdeksizdir. Genel olarak diğer portakal çeşitlerine göre daha büyük meyve yapısına sahiptirler. Navel gurubu portakallar bu ve diğer meyve karakteristikleri nedeniyle genellikle taze tüketim için yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Navel çeşitleri diğer portakal çeşitlerine göre çevre faktörlerine daha fazla duyarlıdırlar. Meyve tutumunun ilk dönemleri ile fizyolojik döküm peryotları (Haziran veya Kasım ayları) esnasında yetersiz toprak nemi, çiçeklenme ve fizyolojik döküm esnasında yüksek sıcaklıklar önemli verim kayıplarına neden olmaktadır. Bunun dışında Florida gibi tropik bölgelerde Navel portakallar yaz ve sonbahar aylarında meyve dökümlerine duyarlıdır. Navel portakal yetiştiriciliği ortalama yüksek gündüz ve gece sıcaklıklarının hüküm sürdüğü bölgelerde pek başarılı değildir. Dünyada en başarılı Navel portakal yetiştiriciliği Akdeniz ülkeleri ile Kaliforniya' nın sahil kesiminde yapılmaktadır. Ülkemizde Navel portakalların yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan Doğu Akdeniz bölgesinde meyve kalitesi bakımından en iyi yetiştiricilik bölgeleri ovadan ziyade dağ etekleri ile eşik arazilerdir.
Vaşington navel tüm dünyada ticari olarak en yaygın dikimi yapılan bir navel çeşididir. Ülkemize navel gurubundan Atwood, Parent, Frost, Carter ve Skags çeşitleri 1970' li yıllarda Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından ithal edilmiştir. Ancak Vaşington dışında bu çeşitler üreticiye tanıtılmamış ve bu nedenlede yaygınlık kazandırılmamıştır. Üretici Vaşington dışında Thomson çeşidini kısmen tanımaktadır. Bu çeşit Vaşington' dan daha erkenci olup, meyve göbeği daha kapalıdır. Meyve kabuğu üzerinde sap kısmından aşağı doğru fazla derin olmayan oluklar vardır. Meyvede usare miktarı az ve liflidir.
Son yıllarda Çukurova Üniversitesi Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından orta mevsim çeşitlerinden olan ve İspanya' da belirli ölçülerde uzun yıllardan beri yetiştiriciliği yapılan Lanalate ve Navalate Doğu Akdeniz bölgesine getirilmiş olup, üreticilere tanıtılmaktadır. Bu çeşitler dışında erkenci çeşitlerden olan ve Vaşington' a göre daha küçük ağaç yapısına sahip Navelina aynı bölgeye getirilmiş ve üretilen sağlıklı fidanlar üreticilere verilmeğe başlamıştır. Ayrıca renkli navellerden olan ve son yıllarda Kaliforniya ve İspanya' da üretimi artan Cara Cara Üniversite İntrodüksiyonunda bulunmaktadır. Bu çeşitler dışında Doğu Akdeniz bölgesi Erzin yöresinde bulunan bir mutasyon Navel çeşidinin normal Vaşington' dan 3 4 hafta önce olgunlaştığı, koyu portakal rengi ve Thomson' a göre yüksek şeker oranı ve usare miktarı ile özellikle Arap ülkeleri için cazip bir çeşit Doğu Akdeniz bölgesi üreticilerine tanıtılmaktadır.
Navel gurubu portakal çeşitleri turunç anacı ile iyi bir uyum gösterir. Bu çeşitler erken meyveye yatarlar. Ömürleri diğer portakal çeşitlerinden daha kısadır. Bu gurupta en yüksek verim 12 13 yaşlarında alınır. Toprak koşullarının uygun olmadığı yerlerde, 35 yaşından sonra ağaçların tepe kısmın çalılaşma başlar.
Ağaçların taç kısmını oluşturacak dalları daha fidanlıkta iken yanlara büyüme eğilimindedir.
Vaşinton Navel: Navel gurubunun ana çeşidi olan Vaşington navel portakalı Brezilya' nın Bahia bölgesinde 19. yüzyılın başlarında Salata portakal çeşidinden doğal mutasyon yoluyla elde edilmiştir. Brezilya' dan Kaliforniya' ya getirilen çeşit 1936 yılında da Türkiye' ye getirilmiştir.
Meyveleri yuvarlakeliptik şekillidir. Ortalama meyve çapı 8.5 cm, boyu 9 cm dir. 12 13 yaşına kadar olan ağaçlardaki meyveler ortalamadan daha büyüktürler. Bazan meyvelerin üzerinde derin olmayan oluklar görülebilir. Göbek kısmı yetiştirme koşullarına bağlı olarak bazan meyve dışına doğru uzanır.
Turunç üzerine aşılı Vaşington navel çeşidinin meyve kabuğu rengi açık turuncudan koyu portakal rengine kadar değişir. Renk üzerine en büyük etken ağacın yetiştirildiği toprak ve iklim koşullarıdır. Genç ağaçlarda meyve kabuğu kalın iken, yaşlı ağaçlarda daha incedir. Ayrıca ağaçlar az meyve taşıdıklarında da meyve kabuğu kalınlaşır. Tam olgunlukta meyve kabuğunun segmentlerden ayrılması kolaydır. Ağaçlar yaşlandıkça incelen meyve kabuğunun soyulması zorlaşır. Partenokarpi nedeniyle meyvelerde çekirdek bulunmaz.
Meyveler soğuğa duyarlı olup, soğuk geçen yıllarda meyveler dıştan normal görünselerde, meyve suyunu kaybederler. Bu çeşit sahil kesiminden ziyade iklim faktörlerinin izin verdiği iç kesimlerde daha iyi gelişir ve daha fazla kaliteli ürün verirler. Alkali karakterli topraklarda da başarılı şekilde yetişen bu çeşit, hafif asitli topraklarda daha başarılı yetiştirilir.
Hastalıklar bakımından Vaşington navel portakal çeşidi Stubborn hastalığına çok duyarlıdır. 1970' li yılların ikinci yarısında MEYSEB Projesi ile Akdeniz sahil çeşidinde yetiştiriciliği teşvik edilen bu çeşitin üretimi adı hastalık nedeniyle hüsran ile sonuçlanmıştır. Özellikle Stubborn hastalık epidemisinin yaşandığı 1980 den sonra kurulan bahçeleren % 80' i daha sonraki yıllar sökülmüştür. Bugün ülkemizin % 70 turunçgil tarımının yapıldığı Doğu Akdeniz bölgesinde bu çeşidin yetiştiriciliği ancak sağlıklı fidanlarla tesis edilmiş bahçelerde mümkün olmaktadır.

BU HABERLE İLGİLİ DİĞER GELİŞMELER

Haber listemize üye olup tarım sektöründeki haberlere, geliştirici herkese açık tartışma platfomlarına katılabilirsiniz.
.

	Mail adresinizi sol aşağıya yazın ve "Listeye Gir" butonuna tıklayın.
	Karşınıza gelecek sayfadaki formu eksiksiz doldurun.

SEKTÖREL

>> 14 Mayıs "Çiftciler Günü"

>> Hububat desteklenmesinde TMO' nun rolü

>> Anız yangınları

>> Türkiye ve çilek ihracatı

>> Navel (Göbekli) portakallar

>> Tarımsal destekler

>> Alata Bah. Kül. Ar. Ens.



 
ANA SAYFAYA DÖN
 



Prof. Dr. Ahmet Çınar
Arş. Gör. Orhan Bozan