|
 SEKTÖREL
Zir.
Müh. İbrahim Yörük
S. D. Ünv. Zir. Fak. Bitki Koruma Böl.
Yrd.
Doç. Dr. Recep Ay
S. D. Ünv. Zir. Fak. Bitki Koruma Böl.
Elma Bahçelerinde
Zararlı Böcek Türleri
Ilıman iklim meyvelerinden biri olan elmanın (Malus communis
L) yetiştiriciliği milattan birkaç yüzyıl öncesinden beri yapılmaktadır.
Elmanın anavatanının Anadolu'yu da içine alan Güney Kafkaslar
olduğu sanılmaktadır. Elmanın Avrupa'ya girişi Yunanlıların ve
Romalıların Anadolu'ya yayılmaları ve sonraki haçlı savaşları
sonucunda olmuştur. Elma Avrupa'dan Amerika'ya ilk göçmenler tarafından
götürülmüştür. Kültürünün bu kadar eskiye dayanmasına rağmen standart
çeşit kavramı ve çeşitlerin adlandırılması ancak 13. yüzyılın
sonunda olmuştur.
Bugün Dünya'da bilinen elma çeşitlerinin sayısı 6500'ü aşmaktadır.Ülkemizde
de gen kaynağı açısından 460 civarında çeşidin varlığı bilinmektedir.
Ancak bu çeşitlerin pek çoğunun pazar değeri düşük olup ticari
anlamda da yetiştirilmemektedir (Anonymous, 2000).
Dünya'da en çok üretimi yapılan meyve türü olan elma üretiminde
ülke olarak Çin, ABD ve Fransa'dan sonra Türkiye 4. sıradadır.
Türkiye üretiminde yaklaşık 550 000 ton ile Isparta birinci sırada,
il genelinde ise Eğirdir ve Gelendost ilçeleri ön sıralarda yer
almaktadır. (Anonymus, 2000).
Elma bahçelerinde birçok zararlı ve hastalık etmeni üretim sırasında
önemli kayıplara neden olmaktadır. Bu kayıpları azaltmak için
üreticiler bilinçli yada bilinçsiz olarak çok sayıda ilaçlama
yapmaktadır. Doğru bir ilaçlamanın yapılmasında en temel özelliklerden
biriside zararlı ve hastalık etmeninin doğru tanımlanması zararlı
yoğunluğunun belirlenmesidir. Bu makalede Isparta ve çevresi elma
bahçelerinde zararlı olan böcek ve akar türleri hakkında bilgi
verilmiştir.
Elma İç Kurdu (Cydia pomonella L) (Lepidoptera: Tortricidae)
Tanınması
Ergin yaklaşık 10 mm uzunluğunda, ön kanatları gri, üzerinde koyu
enine dalgalı çizgiler vardır. Arka kanatlar gri kahverengi ve
parçalıdır. Kanatlar gerilmiş durumda 20 mm'ye kadar ulaşır.
Yumurta 1-1.2 mm çapında oval şekilde, rengi ilk konduklarında
süt beyazı renginde ve mumsu görünümdedir. Yumurta geliştikçe
orta kısmında kırmızımsı bir halka görülür, açılmadan hemen önce
ise gelişmiş larva açıklıkla izlenebilir.
Yumurtadan yeni çıkan larva 1mm uzunluğundadır, bu dönemde iri
ve yassı olan baş ve prothorax parlak siyahtır. Gelişimini tamamlayıp
elmayı terk eden olgun larva 15-20 mm uzunluğunda beyazımsı pembe
görünümündedir. Olgun larva elips şeklinde ve kirli beyaz renkte
kokon örerek içinde pupa olur. Açık kahverengi olan pupa 10 mm
uzunluğunda ve 2.5-3 mm genişliğindedir (Lodos,1982; Kaygısız,
1996; Karaca2001).
Biyolojisi ve zararı
Kışı olgunlaşmamış larva olarak beyaz bir kokon içerisinde, kabuk
altlarında, çatlaklarda, toprakta ve buna benzer saklı yerlerde
geçirir. İlkbaharda olduğu yerde pupa olur. 2-4 hafta sonra erginler
çıkar. Ergin çıkış zamanı daha çok sıcaklığa bağlıdır. Kelebek
gündüzleri istirahat halinde ve saklı yerlerde geçirirken, akşamları
sıcaklık 15 oC'nin üstüne çıktığında uçuşmaya başlar ve yumurtalarını
da bu zamanda bırakır. Optimum şartlar altında bir dişi 10-20
gün yaşar ve bu sürede yaklaşık 80 yumurta bırakır. Yumurtalar
önceleri yapraklara, ince dallara daha sonra meyvelere teker teker
bırakılır. Yumurtadan çıkan larvalar genellikle 4-8 saat içerisinde,
meyve kabuğunda helezonik bir delik açarak meyve içerisine girer.
Larva meyveye çiçek çukurundan veya elmanın yan tarafı ile sapa
yakın kısımlardan içeri girdikten sonra meyvenin merkezine doğru
tünel açarak ilerler. Elma iç kurdunun larvası meyvenin çekirdekleri
üzerinde de beslenir. Bu özelliği ile çekirdekler üzerinde beslenmeyen
meyve içinde zararlı diğer türlerden ayrılabilmektedir. Meyve
içinde 30-40 gün beslenerek olgunlaşan larva, ağaç gövdesinin
çatlamış kabukları arasında veya toprakta bulunan kalıtılar arasında
kokon örmek üzere meyveyi terk eder. Sıcak yaz aylarında bu larvaların
büyük bir kısmı pupa oluncaya kadar 5 gömlek değiştirir. Yılda
2-3 döl verir.
Elma iç kurdu başta elma olmak üzere armut, ayva, ceviz ağaçlarının
en önemli zararlısıdır. Doğrudan meyvede zarar yapan larvalar
meyveleri delerek içlerinde galeriler açmakta, etli kısmını ve
çekirdek evini yiyerek pislikler bırakmaktadır. Bütün bunların
sonucu olarak meyvelerin dökülmesine, ağaçta kalan kurtlu meyvelerin
ise niteliğinin bozulmasına ve dolayısıyla elmanın piyasadaki
değerinin düşmesine neden olmaktadır. Mücadele yapılmayan bahçelerde
zarar % 100 olabilmektedir. Ülkemizde elma üretim bölgelerinin
her yerinde bulunmaktadır (Kadıköy,1989; Kaygısız, 1999; Karaca
2001).
Avrupa kırmızı örümceği (Panonychus ulmi (Koch)) (Tetranychidae:
Acarina)
Tanınması
Elma ağaçlarının önemli bir zararlısıdır. Dişinin vücudu kırmızı
renkte ve üzerinde uzun kıllar bulunur. Erkek dişiden daha küçük
ve abdomen ucu sivricedir. Yumurtaları kırmızı , üzeri çizgili
soğan biçiminde ve saplıdır. Larva 3 çift bacaklı iken erginleri
4 çift bacağa sahiptir (Lodos,1982).
Biyolojisi ve zararı:
Kışı yumurta halinde geçirir. İlkbaharda yumurtalar açılır ve
larvalar taze yapraklara geçerek emgi yapmaya başlar. Genel olarak
yaprağın alt yüzünde bulunur ve zarar yaparlar. Çevre şartlarına
göre 2-3 haftada hayat devresini tamamlar. Döllenmiş yumurtalardan
sadece erkekler , döllenmemiş yumurtalardan hem erkek hemde dişiler
meydana gelir. Yılda 4-8 döl verir. Döller birbirine karışır.
Yoğunluğunun yüksek olduğu ağaçlarda yaptıkları zarar sonucu yaprak
rengi önce beyaz , sonra sarı , kahverengi ve
kırmızımsı siyah lekeler meydana gelir. Daha sonra bu lekeler
birleşerek yaprağın kuruyup dökülmesine , dolayısıyla yaprakların
vaktinden önce dökülmesine neden olarak önemli derecede ürün kaybına
neden olur. (Lodos, 1985)
Yaprak bitleri
Elma yeşil yaprak biti (Aphis pomi de Geer) Elma gri yaprak biti
(Disaphis plantaginea (Pass.)) Elma kırmızı gal yaprak biti (Disaphis
devecta (Walk.)) (Homoptera: Aphididae)
Tanımı, biyolojisi ve zarar şekilleri :
Yaprak bitleri genel olarak 1,5-3 mm boyunda armut biçiminde küçük
böceklerdir. Ağız parçaları sokucu emici yapıdadır. Antenleri
kısa veya çok uzundur. Vücutlarının arka kısmında bir çift tüp
şeklinde olan cerci bulunur. Meyve ağaçlarının yaprak ve sürgünlerinde
gruplar halinde
bulunurlar. Yumurtaları parlak siyah renkte, uzunca oval biçimde
0,5 mm uzunluğundadır.
Elma yeşil yaprak bitinin kanatsız dişi bireyleri 1,5-2 mm boyunda
tombulca ve yeşil renklidir. Anten ve bacakları siyahtır.
Elma gri yaprak biti 1,5-2 mm boyunda, tombul, koyu zeytin yeşilinden
griye kadar değişen renklerdedir. Vücutlarının üzeri beyazımsı
toz bir tabaka ile kaplıdır. Kanatlı bireyleri siyah renklidir.
Elma kırmızı gal yaprak biti dış görünüşü bakımından elma gri
yaprak bitine çok benzer, vücutları tombul, gri menekşe renginde,
antenler uzun ve siyahtır (Kadıköy,1989)
Elma yeşil yaprak biti elma ağaçlarında en yaygın ve zararı en
çok görülen türlerden birisidir. Taze sürgünlerde, genç yapraklar
ve yaprak sapları üzerinde gruplar halinde beslenmeleri sonucunda
sürgünlerde kısalma ve yapraklarda kıvrılma görülür. Yoğunluğunun
yüksek olması halinde meyvelerin küçük kalmasına ve şeklinin bozulmasına
neden olmaktadır. Fidanlıklarda önemli sorunlar oluşturmaktadır.
Elma gri yaprak biti ve elma kırmızı gal yaprak biti, elma ağaçlarında
beslendikleri yaprakların kuvvetlice kıvrılmasına neden olmaktadır
. Elma kırmızı gal yaprak biti yapraklarda oluşturdukları kırmızı
lekeler ile kolayca tanınmaktadır. Her iki türde yoğun olması
halinde, meyvelerin şeklinin bozulmasına ve küçük kalmasına neden
olurlar.
Yaprak bitleri koloniler halinde yaşarlar. Eşeyli ve eşeysiz
olarak çoğalırlar. Kışı meyve ağaçlarının dal ve sürgünleri üzerine
bırakmış oldukları yumurta döneminde geçirirler.
Elma yeşil yaprak biti yumurtalarını sonbaharda elma ağaçlarının
bir yıllık sürgünleri üzerine bırakırlar. Bu yumurtalar ertesi
yıl tomurcukların uyanmasıyla birlikte açılmaya başlar. Çıkan
larvalar genç yapraklar, çiçek tomurcukları ve çiçek çanak yaprakları
ile beslenir.Bunlar sıcaklıklara bağlı olarak yaklaşık 10 gün
içinde ergin olur ve yavru vermeye başlarlar. Bu çoğalma süresince
kanatlı ve kanatsız bireyler görülmektedir. Kanatlı bireyler diğer
elma ağaçlarına uçarak bulaşmayı yaygınlaştırır. Ekim kasım aylarında
meydana gelen dişiler ve erkek bireyler çiftleştikten sonra ,
dişiler kışı geçirecek olan döllenmiş yumurtaları bırakırlar.
Elma gri yaprak biti 2-3 yıllık dallar üzerinde , daha çok tomurcukların
yakınına, Elma kırmızı gal yaprak biti ise yaşlı dallar ve gövde
kabukları altına bırakmış oldukları yumurta döneminde geçirirler.
Tomurcukların patladığı dönemde yumurtadan çıkan larvalar, genç
yaprakların alt yüzlerinde koloni oluştururlar. Elma gri yaprak
biti mayıs, haziran aylarında otsu bitkilere göç ederler. Yaz
sonunda tekrar elma ağaçlarına dönerler ve kışı geçirecek olan
yumurtalarını bırakırlar (Kadıköy,1989; Anonymus, 2).
Elma Göz Kurdu (Anthonomus pomorum L. (Coleoptera: Curculionidae)
Tanınması
Ergin yaklaşık olarak 4mm boyunda ve gri kahverengidir. Kanatlar
üzerinde açık gri renkte enine bir bant bulunur. Yumurta , larva
ve pupa krem renginde ve hepside tomurcuk içindedir (Anonymus,1998)
Biyolojisi
Kışı ergin halde toprak yarıklarında, kabuk altlarında, yapraklar
içerisinde ve diğer buna benzer yerler içerisinde geçirir. İlkbahar
da erginler kışlaklardan çıkar ve elma bahçelerine uçuşurlar.
İyi uçma kabiliyetine sahiptir ve güneşli günlerde uçarak elma
ağaçlarını ararlar. Geceleri veya serin havalarda saklı yerlere
çekilirler. Erginler yumurtlama olgunluğuna gelinceye kadar hortumlarını
tomurcuk içerisine sokarak beslenirler. 1-3 hafta beslendikten
sonra yumurta bırakırlar. Dişi hortumuyla çiçek tomurcuğunda bir
delik açar ve her tomurcuk içerisine bir adet yumurta bırakır.
Erginlerin büyük bir kısmının görülmesinden 12-15 gün sonra ilk
yumurtlama meydana gelir. Yumurtlamadan 5-8 gün sonra larvalar
çıkar ve beslenmeye başlar. Çiçek organlarını ve tomurcuğun iç
kısmını yerler. Bu nedenle çiçek tomurcuğu açılma kabiliyetini
kaybeder. Bir dişi 20-100 yumurta koyar ve yumurta adeti kadar
çiçek tahrip eder. Bazı seneler geç, bazı senelerde erken çiçek
açanlarda zarar yapmakla beraber, genellikle geç çiçek açan elma
çeşitlerinde zarar daha az olmaktadır. Larva 2-4 hafta içinde
gelişir ve çiçek tomurcuğu içerisinde pupa olur. Ortalama 8 gün
sonrada erginler çıkar ve tahrip edilmiş tomurcuğu terk eder.
Çıkan bu erginler yaprağı ve meyveyi yerler. Fakat bunların meydana
getirdiği zarar önemsizdir.
Temmuz başlangıcında erginlerde beslenme durur ve yaz uykusuna
çekilir. Sonbaharda iyi havalarda tekrar çıkarak yaprakları yer
ve sonra kışlaklarına çekilirler. Çok iyi uçma kabiliyetleri olduğundan
kendilerine en iyi kışlakları seçerler. Seçtikleri yerler genellikle
ormanlık alanlardır. Dolayısıyla ormanlık yerlerdeki elma bahçelerinde
zarar daha fazla görülür (Anonymus, 1998; Karaca, 2001; Lodos,
1985).
San Jose kabuklu biti (Quadrospidiotus perniciosus Comst.)
(Homoptera: Diapididae)
Tanınması, Biyolojisi ve Zarar Şekli
İç karantina listesinde yer alan san jose kabuklu biti meyve ağaçlarının
çok önemli bir zararlısıdır. Bu zararlının ergin dişi bireyleri;
yuvarlak, orta kısmı şişkince yaklaşık 2 mm çapında bir kabukla
kaplıdır. Hareketli larvalar çok küçük ve sarı renktedir (Anonymus,
1998).
Ağaçların gövde, dal, sürgün, yaprak ve meyvelerinde bitki özsuyunu
emerek beslenirler. Beslendikleri yerlerde kabuk bir bıçak ile
dal eksenine paralel şekilde kesildiği zaman , altta kırmızı lekelerin
görülmesi bu zararlının en tipik özelliğidir. Yayılması ve yaşayışını
önleyici tedbirler alınmadığı takdirde fidan ve ağaçların zayıflamasına,
yoğunluğunun yüksek olması halinde ağaçların ölümüne neden olur.San
jose kabuklu biti kışı birinci larva döneminde geçirir. İlkbaharda
ağaçlarda gelişmenin başlaması ile kışı geçiren kabuklu bitler
bitki özsuyu ile beslenmeye ve gelişmeye başlar. Nisan ve Mayıs
başlarında olgun bireyler meydana gelir. Olgun dişiler yeni dölün
larvalarını vermeye başlar. Yerine ve iklim koşullarına göre yılda
2-4 döl verebilir (Anonymus, 1998; Karaca, 2001; Lodos, 1985).
Elma ağkurdu (Yponomeuta (Hyponomeuta) malinellus Zeller)
(Lepidoptera: Hyponomeutidae)
Tanınması
Ön kanatlar beyaz üzeri siyah noktalıdır. Arka kanatları gri ve
saçaklıdır. Kanatlar gerilmiş olarak 20 mm'dir. Yumurtaların birkaçı
bir arada paket halindedir. İlk bırakıldığında sarı renkte, sonradan
koyulaşır, ağaç rengini alır. Yumurta paketlerinin üzeri dişinin
salgıladığı jelatimsi bir sıvı ile kaplıdır. Paketlerin uzunluğu
1-6 mm, genişliği 1-5 mm arasındadır.
Yumurtadan yeni çıkmış, paket altındaki larvalar yaklaşık olarak
0,5-1 mm kadardır ve renkleri açık sarı, baş ve abdomen sonu siyahtır.
Son dönem larvaların boyları 12-14 mm ve renkleri yeşilimsi saman
sarımsı, esmerdir. Larvaların vücudu seyrek kıllıdır. Pupalar
beyaz mekik şeklindeki kozalar içerisinde bulunur. Kozaların uzunluğu
12-17 mm , genişliği 2.5-3.0 mm'dir (Anonymus, 1998; Karaca, 2001).
Biyolojisi ve zararı
Sonbaharda yumurtadan çıkan larvalar kışı yumurta paketleri altında
geçirir. İlkbaharda havalar ısınmaya başlayınca paketi delerek
teker teker dışarı çıkarlar. Dışarı çıkan bu larvalar açılmakta
olan gözlere ve yapraklara giderek yaprakların iki epidermisi
arasında beslenmeye başlar. Gruplar halinde bulunurlar. Üzerinde
bulundukları yaprakları yedikten sonra diğer yapraklara geçerler.
Bu larvalar yaprakları ağlarla birbirine bağlayarak yemeye başlarlar
ve 14-18 gün sonra üçüncü dönem larva olurlar.
Yine larvalar grup halinde ve daha büyük ağlar yaparak yaprakları
yemeye devam ederler. Üçüncü dönemden sonra yaprakların damarları
hariç diğer kısımlarını yiyerek iskelet haline getirirler. Yoğunluk
yüksek olduğu zaman ağacı tamamen çıplak bırakabilirler. Dört
gömlek değiştirerek olgunlaşır ve koza içerisinde pupa olurlar.
Kozalar yine gruplar halindedir. Bölgelere göre haziranda kelebekler
gezinmeye başlar. Dişiler yumurtalarını paketler halinde 1-3 senelik
dalların dokularına bırakır. Yumurtalardan çıkan larvalar paketler
altında kışı geçirir. Esas konukçusu elma'dır. Elma ağ kurdu yılda
1 döl vermektedir.(Anonymus,1998; Karaca, 2001; Lodos,1985).
|
SEKTÖREL
>>
Kivi
yetiştiriciliği
>>
Turunçgil
cüceleşme hastalığı
>>
Elma bahçelerinde zararlılar
>>
Gölbaşı
Süt Birliği
>>
ALARA,
Çukurova'yı Kaliforniya yapmayı planlıyor
>>
Fransız
İnekleri
ANA
SAYFAYA DÖN
Elma pasakarı (Phytoptus pyri Pagenstecher) (Acarina:
Eriophyidae)
Tanınması
Çok küçük, uzunca vücutlu olup iki çift bacağa sahiptirler. Vücudunun
ön kısmında proterosoma kalkan şeklindedir. Solunum sistemleri
yoktur. Hysterosoma halkalı görünümündedir. Bu halkalar küçük
kabarcıklardan meydana gelmiştir. Cinsiyet organları coxa'ların
hemen arkasındadır (Lodos,1985).
Zarar Yeri ve Şekli
Bitki özsuyunu emerek zarar oluşturdukları gibi salgıladıkları
toksik maddelerle bitki dokusunda gal, ur ve deformasyonlar oluşturur.
Zararın ilk işareti yapraklarında oluşan kahverengimsi küçük kabarcıklardır.
Yapraklarda sertleşme ve bronzlaşma, meyvelerin özellikle sap
çukuru ve civarında pas oluşumu görülür. Bir lüp yardımı ile yaprak
dokusu dikkatli şekilde incelenir ise, alışkın veya uzman bir
gözün fark edebileceği akar kümeleri görülebilir (Kaygısız,1999).
Biyolojisi:
Bu zararlı kışı ergin formda meyve gözlerinin pulları arasında
ve içinde geçirmektedir. Ancak soğuk bölgelerde yumurta halinde
geçirmektedir. Erken ilkbaharda yaprak teşekkülü ile birlikte
görülmeye başlayan zararlı ağustos ayına kadar birkaç nesil vermekte
ve bu aydan itibaren meyve gözlerine girerek müteakip ilkbaharı
beklemektedir (Lodos,1982).
Elma gövdekurdu (Synanthedan myopaeformis Bkh. (Lepidoptera:
Sesiidae)
Tanımı
Elma gövde kurdunun kelebekleri küçük koyu lacivert siyah renkte
olup, saydam olan kanatlarıyla arılara benzerler. Vücudun arka
kısmında turuncu renkli bir bant bulunur. Yumurta kirli sarı renkli
oval şekildedir. Olgun larva 1,5-2 cm uzunluğunda açık kahverengidir.
Baş kahverengi ve ağız parçaları iyi gelişmiştir (Lodos,1982).
Biyolojisi ve zarar şekli
Elma gövde kurdu, elma ağaçlarının önemli bir zararlısıdır. Larvaların
elma ağaçlarının gövde ve kalın dallarının kambiyum kısmında beslenerek
zarara neden olurlar. Bitkinin bu kısmında gözle görülebilen elips
şeklinde kanallar açarlar. Bu kanallar herbiri birleşerek iletim
demetlerini zarara uğratırlar. Böylece ağaçların gelişmelerinin
yavaşlamasına yaprakların küçülüp, sararıp dökülmesine, meyvelerin
kalitesinin bozulmasına ve hatta ağacın kurumasına neden olur.
Kışı meyve ağaçlarının gövde ve kalın dallarının kabuk altlarında
larva halinde geçirirler. Nisan Haziran aylarından itibaren açtıkları
oyuklardan kabuk yüzeyine yakın olarak kokon içinde pupa olurlar.
Ergin çıkışı iklim koşullarına bağlı olarak mayısın ilk haftasından
eylül sonuna kadar devam eder. Ergin dişi kelebekler gövdede çatlak
ve yaralı yerlere tek tek yumurta bırakırlar. Yumurtlamadan 8-15
gün sonra çıkan larvalar kabuk altına girerek beslenmeye başlarlar.
Ülkemizde sadece elma ağaçlarında zarar yaparalar (Anonymus,1998;
Anonymus, 2; Karaca, 2001).
Elma testereliarısı (Hoplocampa testudinea Klug.) (Hym.: Tenthredinidae).
Tanınması
6-7 mm olan arıcığın kanatları gayet şeffaf ve çok damarlıdır.
Thorax siyah, abdomen açık kahverengidir. Dişinin yumurta borusu
testere gibidir (Lodos,1982).
Biyolojisi ve zararı
Böcek kışı olgun larva olarak kokon içerisinde toprakta geçirir.
Mart ayında pupa olur. Çiçeklenmeden hemen önce erginler çıkar.
Dişi arı yumurtalarını abdomendeki testere gibi ovipozitörü yardımıyla
çanak yapraklarını yararak bir yarık içine bırakır. Yumurtaları
teker teker bırakır.Yaklaşık olarak 6-18 gün sonra larvalar çıkar.
Genç meyveleri helozonik bir şekilde ve yüzeysel olarak yerler.
Bu helezonik şekiller hasada kadar böylece kalır. Sonra larvalar
diğer meyvelere geçerek onların içini yerler ve yenen meyveler
sonradan dökülür. Bir larva 3 ve hatta 4 meyveyi delip yiyebilir.
Bu gibi zarar görmüş meyveler, üzerindeki bir delik ve delikten
akan siyahımsı bir sıvıdan anlaşılabilir. Olgunlaşan larvalar
son olarak zarar verdiği meyveden çıkarak kışlamak üzere toprağa
geçer (Kaygısız,1999; Anonymus,1998).
Yaprak galerisi güveleri
Elma yaprak oval galerigüvesi (Phyllonorycter gerasimowi (Hg.)
(Lep.: Gracillaridae)
Elma yaprak galerigüvesi (Stigmella malella (Stt.) (Lep.: Stigmellidae)
Tanınması
Erginlerin uzunluğu 25 mm arasında değişen, ön kanatları her türde
değişik desenli, arka kanatları dar ve uzun, bol saçaklı küçük
kelebeklerdir. Kanat açıklıkları 6-9 mm arasında değişir. Larvaların
yapraklarda açtıkları galeriler, türleri ayırt edilmesine olanak
sağlar. Yumurtları 0,3-0,4 mm uzunluğunda sarımtrak gri yeşil
renktedir (Anonymus,1998).
Biyolojisi ve zarar şekli
P. gerasimowi kışı yere dökülen yapraklardaki galerler içinde
pupa döneminde, S. malella ise kışı toprakta kokan içinda pupa
döneminde geçirir. İlkbaharda çıkan dişi kelebekler yumurtalarını
yaprakların alt yüzüne bırakır. Galeri güvelerinin döl sayısı
2-5 arasında değişir.
Yaprak galeri güvelerinin larvaları yaprağın iki epidermisi arasında
parankima dokusunu yemek suretiyle zararlı olurlar. Galeri şekilleri
her tür için değişik olup tür ayrımına olanak sağlar. Bu türler
özellikle fidanlıklarda ve genç meyve ağaçlarının yapraklarında
galeri açarlar. Populasyonun çok yüksek olduğu yıllarda zarara
uğramış yaprakların ve ağaçların gelişmesinde bir duraklama olur.
Yapraklar zamanından önce dökülür ve meyve verimi azalır ve kalitesi
düşer. Elma yetişen her bölgede bulunur (Anonymus, 1998; Lodos,
1982).
Elma yaprak bükeni (Archips (Cocoecia) rosana L.) (Lepidoptera:
Tortricidae)
Tanınması
Ön kantları deri sarısı, kahverengi - gri ve üzerinde daha koyu
renklerde lekeler vardır. Bu lekeler erkeklerde dişilere nazaran
daha az belirlidir. Kanatlar gerilmiş olarak 20 mm kadardır. Arka
kanatların sonu genellikle sarıdır. Yumurtalar paket halindedir.
Paketlerin şekli gayet muntazamdır ve bir paket içinde ortalama
50 yumurta bulunur. Yumurtaların üzeri dişinin çıkardığı bir madde
ile örtülüdür. Yumurtadan yeni çıkan larva yaklaşık olarak 1 mm,
olgunlaşmamış larva ise 20-22 mm kadardır. Rengi sarımsı yeşil,
kahverengi, başı, göğsü ve abdomen sonu siyahtır. Pupa ilk önce
sarı, sonra kahverengidir (Anonymus,1998; Karaca, 2001).
Biyolojisi
Kışı yumurta halinde geçirir. İlkbahar havaların ısınmasıyla beraber
larvalar çıkar. Larva çıkışı çiçeklenmeden önce başlar. Bu larvalar
tomurcuk içine girerek onu içten yemeye başlar. Sonra buradan
yapraklara geçerek yaprakları yer ve bunları birbirine bağlayarak
sigara şeklinde büker. Büyüyen larvalar taze meyvelere de geçerek
onları yüzeysel olarak yer. Yenen yerler mantarlaşır ve meyvelerde
deformasyona sebep olur. Temmuz'da erginler görülmeye başlar ve
kışlayacak yumurtalarını bırakırlar. Yılda bir döl verirler (Lodos,1985).
Elma Pamuklubiti (Eriosoma lanigerum (Hausm.)) (Homoptera:
Eriosomatidae)
Tanınması
Kışlayan genç kanatsız viviparların vücut uzunluğu 0,65 - 0,75
mm, rengi koyu yeşil kızıl kahverengi , hemem hemen siyahtır.
Anten 5 segmentlidir. Kanatsız yaz viviparlarının ise vücut uzunluğu
2 2,5 mm, rengi kırmızı kahverengi ve üzeri beyaz, pamuk manzarasında
bir mum salgısı ile kaplıdır. Kanatlarında aynı şekilde, yalnız
antenleri 6 segmentlidir (Anonymus,1998).
Biyolojisi
Bütün formları kabuk emicidir. Dallarda , gövdede ve bazen de
köklerde bulunurlar. Zararlı kışı ağaçların kabukları altında,
kök boğazı ve kalın köklerde tam olgunlaşmış dişi yada çeşitli
larva dönemlerinde geçirir. Genellikle mayıs ayından itibaren
yaşlı dallar ve genç sürgünlerde ilk koloniler görülür. Mumsu
iplikler altında olan bu larvalar, kışlayan larvalardan kolayca
ayırt edilebilir. Çoğalmaları döllemsizdir. Bir dişi 100 dolayında
yavru ve ekolojik koşullara bağlı olarak yılda 10-12 döl verirler.
Emgi yaptığı yerlerde galler meydana gelir. Genç ağaç ve fidanların
ölümüne sebep olur. Esas konukçusu elmadır. Bazen ayva ve armutta
zarar yapar. Bir dişi 150 yavru verir. Yılda 6 10 döl meydana
gelir (Lodos,1985).
KAYNAKLAR:
Anonymus,1998; Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talımatı,
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TAGEM. ANKARA
Anonymus; Elma ziraati, İSTANBUL.
Anonymus, 2; Zirai Mücadele Teknik Talimatı, ANKARA.
Anonymus. 2000. Isparta valiliği meyvecilik raporu, ISPARTA
Kadıköy,1989. Elma yetiştiriciliği, ISPARTA
Karaca, İ. 2001; Yumuşak çekirdekli meyve zararlıları,(Ders Notu).
ISPARTA
Kaygısız, H.1996. Elma yetiştiriciliği el kitabı, İSTANBUL
Kaygısız, H. 1999. Genel zararlılar ,İSTANBUL
Lodos, N. 1982. Türkiye entomolojisi. cilt:2, İZMİR
Lodos, N. 1985. Türkiye entomolojisi cilt:3, İZMİR
|
